Mustafa Kemal Paşa ve Millî Mücadele’nin hazırlık safhası, Türk milletinin bağımsızlık yolundaki ilk büyük adımı olmuştur. Mondros Mütarekesi’nin ardından işgaller karşısında harekete geçen Mustafa Kemal Paşa, İstanbul’a gelişiyle mücadelenin planlarını oluşturmaya başlamıştır. İstanbul’daki gözlemleri ve temasları sonucunda Anadolu’da örgütlenme fikrini geliştiren Paşa, Millî Mücadele’nin temellerini bu dönemde atmıştır.

İçindekiler

Mustafa Kemal Paşa ve Millî Mücadele’nin Hazırlık Safhası

Mustafa Kemal Paşa ve Millî Mücadele’nin Hazırlık Safhası

Osmanlı Devleti, Mondros Mütarekesi’nin ardından işgaller karşısında büyük bir çaresizlik içindeydi. Bu dönemde, halkın moralini yeniden canlandıracak ve bağımsızlık mücadelesini başlatacak bir liderlik arayışı doğmuştu. Mustafa Kemal Paşa, bu tarihi süreçte Millî Mücadele’nin temelini atan isim olmuştur. Onun İstanbul’a gelişi ve buradaki çalışmaları, bu hareketin planlı bir direnişe dönüşmesinde kritik bir rol oynamıştır.

İşgaller Karşısında Mustafa Kemal Paşa

Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle birlikte Osmanlı Devleti, 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi ile fiilen teslim olmuştu. Bu mütareke, Osmanlı topraklarını işgale açık hale getirirken, milletin varlığını tehdit eden gelişmelere zemin hazırladı. İşte bu ortamda Mustafa Kemal Paşa, vatanı savunmak ve milleti ayağa kaldırmak için harekete geçen ilk liderlerden biri olmuştur. Onun işgallere karşı gösterdiği tepki, Millî Mücadele’nin temellerini atan bir dönüm noktasıdır.

Mustafa Kemal Paşa, mütareke imzalandığında Yıldırım Orduları Komutanı olarak görev yapıyordu. Savaşın mağlubiyetle sonuçlanacağını öngörmüş ve mütareke şartlarının ne kadar ağır olacağını anlamıştı. Bu nedenle, ordunun silah ve mühimmatını korumak adına hızlı kararlar aldı. Özellikle İskenderun bölgesinde birliklerin dağılmasını önlemek için önlemler aldı. Ancak İstanbul Hükümeti, İtilaf Devletleri’nin baskısıyla Mustafa Kemal Paşa’yı görevden aldı ve bu girişimleri durdurmaya çalıştı.

Görevden alınmasına rağmen Mustafa Kemal Paşa, vatanı kurtarma düşüncesinden vazgeçmedi. 10 Kasım 1918’de İstanbul’a hareket etti ve burada işgaller karşısında bir mücadele planı oluşturmaya odaklandı. Ancak, İstanbul’a geldiği ilk gün, 13 Kasım 1918’de, İtilaf Devletleri’nin savaş gemilerinin İstanbul Boğazı’na demirlemiş olması, onun için adeta bir meydan okuma anlamına geliyordu. Bu manzara karşısında Mustafa Kemal Paşa’nın söylediği “Geldikleri gibi giderler” sözü, onun kararlılığını ve bağımsızlık inancını simgeleyen önemli bir ifade olmuştur.

İstanbul’a gelişinden sonra Mustafa Kemal Paşa, Osmanlı Devleti’nin siyasi ve askerî durumunu yakından gözlemledi. İstanbul Hükümeti’nin çaresizliği, halkın moral bozukluğu ve İtilaf Devletleri’nin baskısı, onun bir an önce Anadolu’ya geçerek bağımsızlık hareketini başlatması gerektiğini gösteriyordu. Bu süreçte Paşa, askerî ve sivil çevrelerle yaptığı görüşmelerde işgallere karşı halkı örgütleme fikrini savundu. Ancak bu fikrin İstanbul’da uygulanması imkânsız görünüyordu. Dolayısıyla Anadolu’ya geçmek, Millî Mücadele için tek çıkış yolu haline gelmişti.

Mustafa Kemal Paşa, işgallere karşı mücadele etmenin yalnızca silahlı direnişle mümkün olmadığını da biliyordu. Ona göre, halkın desteğini almak ve millî bilinci uyandırmak, bu mücadelenin en önemli adımlarıydı. Bu nedenle, İstanbul’da kaldığı süre boyunca hem devlet adamları hem de sivil toplum önderleriyle görüşerek bu fikri yaymaya çalıştı. Ancak İstanbul’un işgal altında olması, bu tür girişimleri oldukça zorlaştırıyordu. Mustafa Kemal Paşa, Anadolu’ya geçme fikrini kesinleştirerek yeni bir sürecin başlangıcını hazırlamış oldu.

Mustafa Kemal Paşa’nın İstanbul’a Gelişi ve Buradaki Çalışmaları

Mustafa Kemal Paşa, 10 Kasım 1918’de Adana’dan İstanbul’a hareket ederek Osmanlı’nın başkentinde yeni bir mücadelenin hazırlıklarını başlatmıştır. Bu süreçte, Mondros Mütarekesi’nin getirdiği ağır şartlar ve İtilaf Devletleri’nin İstanbul üzerindeki baskısı, Osmanlı Devleti’nin yönetim zafiyetini gözler önüne sermekteydi. İstanbul, artık işgal altındaki bir başkent olmanın ötesinde, direniş ruhunun da kıvılcımlandığı yer olacaktı.

13 Kasım 1918 tarihinde Haydarpaşa Garı’na vardığında Mustafa Kemal Paşa, karşılaştığı manzaradan derin bir etki almıştır. İtilaf Devletleri’nin donanmalarına ait savaş gemileri, İstanbul Boğazı’na demirlemiş ve toplarını şehre çevirmişti. Bu görüntü, Osmanlı Devleti’nin çaresizliğini ve İtilaf Devletleri’nin İstanbul’u kontrol altına alma niyetini net bir şekilde ortaya koyuyordu. Ancak Mustafa Kemal Paşa’nın bu tablo karşısında söylediği “Geldikleri gibi giderler” sözü, onun mücadeleci ruhunu ve direniş azmini simgelemiştir. Paşa, bu cümlesiyle mücadelenin fitilini kendi içinde yakmış ve bu duyguyu tüm millete aşılamayı hedeflemiştir.

İstanbul’da bulunduğu süre boyunca Mustafa Kemal Paşa, öncelikle askerî ve sivil çevrelerle temas kurmaya çalıştı. Eski silah arkadaşları, mebuslar ve devlet adamlarıyla yaptığı görüşmelerde vatanın içinde bulunduğu durumu değerlendirdi. Ancak İstanbul Hükümeti’nin teslimiyetçi tutumu ve İtilaf Devletleri’nin baskısı, Paşa’nın planlarını burada gerçekleştirmesini imkânsız kılıyordu. Mustafa Kemal Paşa, İstanbul’un artık bağımsız bir mücadele için uygun bir zemin olmadığını görmüş ve yeni bir hareketin Anadolu’da başlatılması gerektiğine karar vermiştir.

Bu karar, Mustafa Kemal Paşa’nın Şişli’deki evinde arkadaşlarıyla yaptığı gizli toplantılarda şekillendi. Bu toplantılarda işgalcilere karşı halkın örgütlenmesi, yerel cemiyetlerle iş birliği yapılması ve Anadolu’da direniş hareketinin başlatılması gerektiği fikri üzerinde durulmuştur. Ancak bu planların uygulanabilmesi için bir fırsat gerekiyordu. İstanbul Hükümeti, Mustafa Kemal Paşa’yı bir yandan kontrol altında tutmaya çalışırken, diğer yandan İtilaf Devletleri’ni memnun edecek bir çözüm arayışı içindeydi. Paşa’nın Anadolu’ya gönderilmesi fikri, bu iki tarafın da işine yarar gibi görünüyordu.

Bu doğrultuda, Mustafa Kemal Paşa’ya 9. Ordu Müfettişliği görevi verilerek geniş yetkilerle donatılması sağlandı. Bu görev, hem Paşa’nın hareket alanını genişletiyor hem de Anadolu’ya geçiş için yasal bir gerekçe sunuyordu. Mustafa Kemal Paşa, bu fırsatı değerlendirerek Anadolu’da bağımsızlık mücadelesini başlatmak üzere harekete geçmiştir. 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışı, bu çalışmaların bir sonucu olarak tarihe geçmiştir.

Sonuç olarak, Mustafa Kemal Paşa’nın İstanbul’a gelişi ve buradaki çalışmaları, Millî Mücadele’nin hazırlık safhasının en kritik adımlarından biridir. İstanbul’da yaptığı gözlemler ve kurduğu temaslar, Anadolu’da başlatılacak bir direniş hareketinin zorunluluğunu ortaya koymuştur. Paşa’nın kararlılığı ve ileri görüşlülüğü, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin temellerini oluşturmuş ve Millî Mücadele’yi başarıya taşıyacak süreci başlatmıştır.

Sonuç

Mustafa Kemal Paşa’nın İstanbul’a gelişi ve buradaki faaliyetleri, Millî Mücadele’nin hazırlık safhasını oluşturur. Onun ileri görüşlülüğü ve kararlılığı, halkı bağımsızlık için harekete geçirmiştir. Samsun’a çıkışı, Türk milletinin kaderini değiştiren önemli bir adım olmuştur.

Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I (2024). Mustafa Kemal Paşa ve Millî Mücadele’nin Hazırlık Safhası.
Aydemir, Ş. S. (1963). Tek Adam: Mustafa Kemal’in Hayatı.
Karal, E. Z. (2011). Osmanlı Tarihi. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Cebesoy, A. F. (1953). Millî Mücadele Hatıraları.
Kocatürk, U. (1988). Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri.

Mustafa Kemal Paşa ve Millî Mücadele’nin hazırlık safhası üzerine akademik çalışmalara aşağıdaki bağlantılardan ulaşabilirsiniz:

Millî Mücadele Döneminde Mustafa Kemal Paşa’nın İslamcılık Politikası: Bu makale, Mustafa Kemal Paşa’nın Millî Mücadele dönemindeki İslamcılık politikasını ve Ortadoğu’daki stratejik yaklaşımlarını incelemektedir. DergiPark
Mustafa Kemal Paşa’nın Millî Mücadele Dönemindeki Dış Politika Anlayışı: Bu çalışma, Millî Mücadele dönemi Türk dış politikasının Mîsâk-ı Millî ile ilan edilen hedefleri gerçekleştirmeye yönelik gerçekçi, dengeli ve pragmatik yaklaşımını ele almaktadır. DergiPark
Millî Mücadele’nin Başlarında Mustafa Kemal Paşa’da Sine-i Millet Düşüncesi ile Askerlikten İstifası Öncesi ve Sonrası Kendisine Gösterilen Bağlılıklar: Bu makale, Mustafa Kemal Paşa’nın Millî Mücadele’nin başlarındaki sine-i millet düşüncesini ve askerlikten istifası sürecini detaylandırmaktadır. DergiPark
Samsun’dan İzmir’e Mustafa Kemal Paşa’nın Millî Mücadele Güncesi (1919-1922): Bu çalışma, Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’dan İzmir’e uzanan Millî Mücadele sürecindeki faaliyetlerini günce şeklinde sunmaktadır. DergiPark
Millî Mücadele’de Mustafa Kemal Paşa ve Büyük Millet Meclisi’nin Barış Politikası: Bu makale, Mustafa Kemal Paşa ve kurduğu millî hükümetin izlediği barışçı politikayı ve bunun kamuoyuna yansımalarını incelemektedir. DergiPark

Bu kaynaklar, blogunuzun akademik derinliğini artırmak için faydalı olacaktır.